گروه گیاه پزشکی
گروه گياهپزشكي دانشکده کشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان در سال 1361 اقدام به پذيرش دانشجو در رشتهگياهپزشكي در مقطع كارشناسي نمود. اين گروه شامل دو بخش بيماري‌شناسي گياهي و حشره‌شناسي كشاورزي با هشت عضو هیئت علمی مي‌باشد. گروه گياهپزشكي داراي سه آزمايشگاه آموزشي حشره‌شناسي،بيماريهاي گياهي و سم شناسي با امكاناتي مناسب جهت آزمايشگاه‌هاي دروس مقطع كارشناسي و پنج آزمايشگاه پژوهشي جهت استفاده دانشجويان كارشناسي ارشد مي‌باشد. اين گروه در حال حاضر در حشره‌شناسي كشاورزي در مقطع كارشناسي ارشد دانشجو مي‌پذيرد.
بطور کلی، دانشجویان فارغ‌التحصیل در دوره‌های فوق توانایی‌های زیر را کسب خواهند کرد:
- توانایی تشخیص حشرات آفت و بیماریهای گیاهی.
- توانایی ارائه راه حل های مناسب در زمینه کنترل آفات و بیماریهای گیاهی.
دوره های آموزشی
برای تأمین نیروی انسانی متعهد و متخصص در رشته گیاه پزشکی و به منظور بالا بردن عملکرد محصولات کشاورزی و نهایتاً خودکفایی کشور در این زمینه لازم است متخصصینی تربیت شوند که بتوانند با استفاده از دانش و تجربیات خود مبارزه با آفات و عوامل بیماریزای گیاهی را بطور علمی امکان پذیر کرده و از امکانات موجود کشور حداکثر استفاده را جهت کاهش خسارت ناشی از عوامل فوق بنمایند و در امور مربوط به اجرای طرح‌های تحقیقاتی، آموزشی کشاورزی و برنامه‌ریزی گیاه‌پزشکی نیز خدمت کنند.
در دوره کارشناسی کشاورزی عنوان گیاه‌پزشکی به رشته‌ای اطلاق می‌گردد که حاوی مجموعه اطلاعاتی از علوم و تکنولوژی در زمینه‌های شناخت آفات و عوامل بیماریزای گیاهی و اصول و روشهای مبارزه با این عوامل باشد.
هدف از ایجاد این رشته تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، علوم پایه گیاه‌پزشکی و علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماریزای گیاهی را در حد این دوره به صورت نظری و عملی فراگرفته و با فنون و روشهای مختلف حفظ محصولات کشاورزی و همچنین مبارزه با آفات و عوامل بیماریزای گیاهی نیز بصورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند. همچنین بعنوان کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفظ نباتات در مؤسسات دولتی و خصوصی بخش کشاورزی منشأ خدمت باشند.
فارغ التحصیلان این دوره به علت وجود دوره‌های فوق لیسانس حشره‌شناسی کشاورزی و بیماریهای گیاهی و همچنین دوره دکتری می توانند درصورت داشتن شرایط لازم تا کسب آخرین مدارج تحصیلی در ایران ادامه تحصیل دهند. همچنین می‌توانند در موارد زیر نقش و توانایی خود را ایفاء کنند.
بعنوان کارشناس اجرایی و یا تحقیقاتی در مؤسسات و ارگان‌های مختلف از قبیل سازمان حفظ نباتات، مؤسسه تحقیقاتآفات و بیماریهای گیاهی، شرکت پخش کود و تولید سم وزارت جهاد کشاورزی و بخش خصوصی.
براساس آئین نامه آموزشی دوره کارشناسی مصوب شورای عالی برنامه ریزی طول دوره کارشناسی گیاه پزشکیچهارسال است و دانشجویان بطور متوسط قادر خواهند بود این دوره را در مدت مذکور بگذرانند. حداکثر طول زمان تحصیلات این دوره 4 سال می باشد. هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال است و در هر نیمسال 16 هفته کامل آموزشی وجود دارد. نظام آموزش این دوره واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 16 ساعت آموزش کلاسیک در نظر گرفته شده است.
دوره کارشناسی ارشد- گرایش حشره شناسی کشاورزی
در دوره عالی علوم کشاورزی عنوان حشره شناسی کشاورزی به رشته‌ای اطلاق می‌شود که حاوی مجموعه‌ای از علوم فناوری در زمینه‌های مشروح زیر باشد:
- حشره شناسی شامل (مرفولوژی و تشریح- فیزیولوژی- اکولوژی و رده‌بندی).
- شناسایی سایر جانوران که به عنوان آفات گیاهی نامیده می‌شوند (کنه‌ها و ...) از نقطه نظرهای مرفولوژیک، فیزیولوژیک، اکولوژیک و سیستماتیک.
- شناسایی آفات مهم گیاهان از نقطه نظرهای بیولوژیک، اکولوژیک و کنترل.
- شناخت اصول و روشهای کنترل و سم شناسی.
هدف از ایجاد این رشته تربیت متخصصینی جهت تدریس، تحقیق و برنامه‌ریزی و هدایت امور اجرایی در زمینه‌های مختلف آفت‌شناسی گیاهی است.
براساس آئین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب شورایعالی برنامه‌ریزی، طول دوره کارشناسی ارشد رشته حشره شناسی کشاورزی بطور متوسط دو سال و حداکثر 2/5 سال میباشد. هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال است و در هر نیمسال 16 هفته کامل آموزشی وجود دارد. نظام آموزشی این دوره واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 16 ساعت آموزشی کلاسی در نظر گرفته شده است.
دانش آموختگان این رشته در زمینه‌های زیر مهارت داشته و می توانند نقش و توانایی خود را ایفاء نمایند:
- تدریس دروس نظری و عملی مربوط به آفت شناسی گیاهی در آموزشکده‌ها و عملی در مقطع کارشناسی دانشکده‌های کشاورزی.
- تحقیق در زمینه‌های مختلف آفت شناسی گیاهی.
- برنامه‌ریزی و هدایت امور اجرایی در زمینه‌های مختلف آفت شناسی گیاهی.
با توجه به اهمیت اقتصادی و خسارت ناشی از آفات گیاهی، آموزش افرادی که بتوانند مسئولیت امور مختلف آموزشی، پژوهشی و اجرایی را در زمینه‌های شناسایی و مدیریت آفات گیاهی عهده‌دار شوند، ضروری است.
نقش متخصصین توانمند این رشته، برای دستیابی به کشاورزی پایدار و خودکفایی در تولیدات کشاورزی آشکار است. دانش آموختگان این رشته می‌توانند در مراکز و مؤسسات پژوهشی و اجرایی وزارت جهاد کشاورزی (مؤسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، سازمان حفظ نباتات و مراکز پژوهشی تک محصولی) و دیگر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها دولتی و بخش‌های خصوصی منشاء خدمات ارزنده باشند.
داوطلبان این رشته علاوه بر دارا بودن شرایط عمومی و اختصاصی ورود به دوره کارشناسی ارشد، باید دانش آموخته یکی از رشته‌های گیاه پزشکی، حفاظت گیاهان، علوم زارعی سابق با گرایش گیاه پزشکی و دیگر رشته‌های نزدیک باشند. داوطلبان غیر گیاه پزشکی در صورت پذیرفته شدن لازم است دروس کمبود را به تشخیص کمیته مربوطه (گروه آموزشی) بگذرانند.
تعداد واحدهای درسی دوره کارشناسی ارشد رشته حشره شناسی کشاورزی 33 واحد شامل 22 واحد دروس الزلمی، 4 واحد دروس انتخابی 1 واحد سمینار و 6 واحد پایان نامه میباشد.
دوره کارشناسی ارشد- گرایش بیماری شناسی گیاهی
در دوره عالی علوم کشاورزی عنوان بیماری شناسی گیاهی به رشته‌ای اطلاق می‌شود که حاوی مجموعه‌ای از علوم و تکنولوژی در زمینه‌های مشروح زیر باشد:
- شناسایی عوامل انگلی بیماریزای گیاهی (قارچ‌ها، پروکاریوت‌ها، ویروس‌ها و نماتدها) از نقطه نظرهای مرفولوژیک، بیولوژیک و سیتماتیک).
- شناسایی بیماریهای مهم انگلی گیاهان.
- شناسایی بیماریهای مهم غیرانگلی گیاهان.
- شناخت اصول و روشهای مبارزه و سم شناسی.
هدف از ایجاد این رشته تربیت متخصصینی جهت تدریس، تحقیق، برنامه‌ریزی و هدایت امور اجرایی در زمینه‌های مختلف بیماری شناسی گیاهی است
براساس آئین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب شورای عالی برنامه ریزی طول دوره کارشناسی ارشد رشته بیماریشناسی گیاهی بطور متوسط دو سال و حداکثر 3 سال میباشد. هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال است و در هر نیمسال 16 هفته کامل آموزشی وجود دارد. نظام آموزشی این دوره واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 16 ساعت آموزش کلاسیک در نظر گرفته شده است.
فارغ التحصیلان این رشته در زمینه های مشروح زیر مهارت داشته و می توانند نقش و توانایی خود را در موارد ذیل ایفاء نمایند:
- تدریس دروس مربوط به بیماری شناسی گیاهی در آموزشکده‌ها و دانشکده‌های کشاورزی.
- تحقیق در زمینه‌های مختلف بیماری شناسی گیاهی.
- برنامه ریزی و هدایت امور اجرایی در زمینه های مختلف بیماری شناسی گیاهی.
با توجه به اهمیتی که عوامل بیماریزای گیاهی در از بین بردن محصولات کشاورزی داشته و خسارتی که سالیانه چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی به این محصولات وارد می‌آورند، لزوم تربیت افرادی که بتوانند در این رشته تخصص لازم را کسب نموده و مسئولیت امور مختلف آموزشی، تحقیقاتی و اجرایی را در زمینه‌های شناسایی و مبارزه با عوامل بیماریزای گیاهی به عهده بگیرند کاملاً ضروری است.
اهمیت این رشته برای تربیت متخصصین بیماری شناسی گیاهی به منظور رسیدن به خودکفایی در محصولات کشاورزی مشخص می‌گردد وجود مراکز تحقیقاتی از قبیل مؤسسه بررسی آفات و بیماریهای گیاهی و دستگاههای اجرایی از قبیل سازمان حفظ نباتات و فعالیتی که فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در این مؤسسات داشته باشند، اهمیت ویژه ایجاد آن را آشکار می‌سازد.
تعداد واحدهای درسی دوره کارشناسی ارشد رشته بیماری شناسی گیاهی 32 واحد شامل 19 واحد دروس الزامی، 7 واحد دروس انتخابی و 6 واحد پایان نامه میباشد.
دوره دكتري (Ph.D) رشته بيماري شناسي گياهي ٬ عالی ترین مقطع تحصیلی این رشته محسوب می شود و شامل موضوعات پيشرفته در زمينه اين علم و علوم وابسته به آن مي‌باشد. مباحث تكميلي مربوط به بيماري شناسي گياهي شامل قارچ شناسي و بيماريهاي قارچي گياهي، ويروس شناسي و بيماريهاي ويروسي گياهي، پروكاريوتهاي بيماريزاي گياهي، نماتود شناسي گياهي، روشهاي مبارزه با عوامل بيماريزاي گياهي، بيماريهاي غيرانگلي و انگلهاي گلدار از موضوعات عمده‌اي هستند كه در اين دوره مورد تدريس و تحقيق قرار مي‌گيرند. در حال حاضر با پیشرفت علم زیست شناسی بخصوص در زمینه بیولوژی مولکولی، از روشهای نوین بیوتکنولوژی و ملکولی بخصوص در زمینه شناسایی، تاکسونومی، فیلوژنی، ژنتیک و سایر جنبه ها در علم بیماری شناسی گیاهی استفاده می شود و یکی از عمده ترین مباحث را در تدریس این علم تشکیل می دهند. هدف کلی از برگزاری این دوره٬ تربيت نيروي متخصص در مقطع دكتري رشته مذكور میباشد که نیازهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی را برآورده سازند و در تقويت بنيه علمي مراکز آموزشی و پژوهشی بيماري شناسي گياهي کشور تلاش نمایند.
طول دوره و شکل نظام
دوره دكترا (Ph.D) رشته بيماري شناسي گياهي بر اساس مقررات تحصیلی دانشگاه حداقل سه و نيم و حداكثر چهار و نيم سال است و در صورت ضرورت به پيشنهاد استاد(استادان) راهنما و تاييد دانشکده ذيربط، حداکثر يك نيمسال تحصيلي به اين مدت افزوده ميشود. هر سال تحصیلی شامل دو نیمسال و هر نیمسال 16 هفته کامل آموزشی است.
دوره دکترای رشته بيماري شناسي گياهي شامل دو مرحله آموزشی و پژوهشی است:
در مرحله آموزشی٬ دانشجویان 18 واحد درسی الزامی و اختیاری خود را طی دو تا پنج نیمسال خواهند گذرانید. اين دروس مصوب شوراي گسترش آموزش عالي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري براي دوره دكتري بيماري شناسي گياهي بوده و فقط به دليل شرايط آموزشي تعدادي از درسهاي الزامي و اختياري جابجا شده اند. طول هر نيمسال تحصيلي 16 هفته است كه به ازاي هر واحد درسي نظري در ترم، 16 ساعت و براي هر واحد درسي عملي 32 ساعت اختصاص خواهد يافت. دانشجويان پس از گذرانيدن دروس مربوطه مجاز به گذراندن امتحان جامع خواهند بود. انتخاب و ثبت رساله دوره دكتري موكول به توفيق دانشجو در امتحان جامع است. مرحله پژوهشی شامل 18 واحد رساله تحصیلی است و دانشجو موظف است حداکثر تا یک نیمسال تحصیلی پس از قبولی در امتحان جامع ، موضوع رساله خود را با هماهنگي استاد راهنما تعیین و پس از تصویب در شورای تحصیلات تکمیلی مرحله پژوهشی را آغاز نماید.
تعداد واحدهاي درسي
تعداد واحدهای درسی دوره دکترای بيماري شناسي گياهي شامل 15 واحد دروس الزامی، 2 واحد دروس اختیاری، 1 واحد سمینار، 18 واحد رساله دکتری و مجموعاً 36 واحد می باشد. دانشجوياني كه در دوره كارشناسي ارشد واحدهاي درسي مربوط به بيماري شناسي گياهي را نگذرانده باشند، در صورت لزوم و بنابر نظر گروه آموزشي و استاد راهنما ، موظفند دروس كمبود يا پيشنياز را اخذ و با موفقيت بگذرانند.
نقش و توانائي
فارغ التحصيلان دوره بيماري شناسي گياهي با مهارتها و اطلاعاتي كه در اين دوره كسب خواهند کرد، قادر خواهند بود در مراكز آموزش عالي و دانشگاه ها و مؤسسات تحقيقاتي به تدريس و پژوهش در زمينه‌هاي بيماري شناسي گياهي بپردازند. انجام تحقيقات بنيادي و كاربردي در حيطه بيماري شناسي گياهي ٬ هدايت امور اجرایی و برنامه ریزی برای توسعه و كنترل عوامل بيماريزاي گياهي در سازمان هاي اجرایی و ارايه راهنمايي و مشاوره حرفه اي به مديران تولیدی در زمینه بيماري شناسي گياهي از جمله توانائیهای این فارغ التحصیلان خواهد بود.
ضرورت و اهميت
گیاه پزشکی، مجموعه ای است از عملیات پژوهشی درباره علل بروز آفات و بیماری های گیاهی و راه های پیشگیری و کنترل آنها همراه با مسائل اکولوژیک، حفاظت محیط زیست و آنچه که امروزه کشاورزی پایدار گفته می شود. آموزش و تربیت نیروهائی که بتوانند در بالاترین سطح علمی فعالیت نمایند، در رشته بیماری شناسی گیاهی نیز اهمیت ویژه دارد. نیاز روز افزون در بالاترین راندمان محصولات زراعی و باغی و خسارتی که عوامل بیماریزای گیاهی در پایین آوردن کمیت و کیفیت این محصولات دارند گویای اهمیتی است که این علم و علوم وابسته به آن در کشاورزی دارند و در این زمینه می توان با بهره گیری از نتایج پژوهش های جدید در جهت رفع مشکلات مربوط به این عوامل زیان آور و مبارزه با آنها اقدام کرد. نیل به هدف در گرو فعالیت متخصصینی است که بتوانند دوره دکتری بیماری شناسی گیاهی را با توجه به ضوابط مربوط گذرانده و آنگاه بعنوان عضو هیات علمی، نیاز علمی دانشگاهها و موسسات پژوهشی را تامین نمایند و در سایر مراکز نسبت به برنامه ریزی در زمینه مدیریت بیماریهای گیاهی بپردازند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در دانشگاها و موسسات تحقیقاتی به تدريس و تحقیق مشغول باشند. همچنین می توانند با تاسیس شرکتهای خصوصی، کلینیک های گیاه پزشکی و غیره به تولید کنندگان محصولات کشاورزی كمك كنند. تربيت نيروي انساني متخصص در داخل كشور، به پويائي مؤسسات آموزشي و تحقيقاتي کمک نموده و پشتوانه موجهی برای نیل به اهداف سياست های خودكفائي و برنامه‌هاي توسعه ملي مي‌باشد. دانشجویان دوره دکترای بیماری شناسی گیاهی با فراگيري آموزشهاي لازم و نیز آشنايي با روش هاي پژوهش علمي ، توانایی های لازم را براي آموزش، پژوهش و خدمات در زمینه بیماری شناسی گیاهی کسب خواهند نمود.
شرايط گزينش دانشجو
داوطلبان تحصیل در دوره دکتری بيماري شناسي گياهي علاوه بر دارا بودن شرايط عمومي ورود به دانشگاه براساس آئين‌نامه‌هاي آموزشي، بایدحداقل داراي مدرك كارشناسي ارشد در رشته بيماري شناسي گياهي و یا رشته های مربوطه از يكي از دانشگاههاي معتبر داخل و يا خارج از كشور باشند كه به تأييد وزارت علوم٬ تحقیقات و فناوری رسيده باشد. اين داوطلبان بايد آزمون ورودي دوره دكترا را بر اساس مقررات آموزشی دانشگاه با موفقيت طی نمایند.
